Wohnen und arbeiten im Baudenkmal

Ehemalige Kaserne vor dem Verfall gerettet

Sorgfältig verputzen Bauarbeiter die rötlichen Backsteine an der Fassade des großen Gebäudes. Einige Steine sind neu eingefügt – doch das ist erst bei genauerem Hinsehen erkennbar. Viele Details wie die geschmiedeten Ringe, an denen einst die Pferde des königlichen Husarenregiments angebunden wurden, sind erhalten geblieben und erzählen von der Geschichte des Ortes.

1895 entstand der große, hufeisenförmige Komplex im heutigen Oława unweit von Breslau. Nach dem Abzug der sowjetischen Armee, die im Gebäude residierte, war er dem Verfall preisgegeben. Schrottsammler interessierten sich für die Eisenelemente. Zuerst bauten sie Zäune, Wachhäuser und Unterkünfte ab. Aus den Innenräumen verschwanden die gusseisernen Krippen und alle Armaturen. Auch Bodendielen, Granittreppen und Tore fanden schnell neue Besitzer. Nur die Steinsäulen konnten nicht mitgenommen werden. Das bewahrte die Decken vor dem Einsturz.

Das Denkmalamt stellte das Gelände 1992 unter Schutz. Es sollte noch viele Jahre im Dornröschenschlaf liegen, bis sich die Stadtverwaltung dafür einsetzte. „Polen hat in den letzten dreißig Jahren große Veränderungen durchgemacht. Wir möchten unser kulturelles Erbe bewahren. Eine lebenswerte Stadt und guter Wohnraum sind uns ebenso wichtig“, sagt Bürgermeister Tomasz Frischmann.

Noch rumpeln hinter dem Komplex die Baufahrzeuge über den Sand, doch bald wird auch hier eine gepflasterte Straße den Zugang bilden. Unter dem imposanten Deckengewölbe sind die Büros der Stadtverwaltung und das Sozialamt. Eine Grünanlage und ein Kindergarten sind geplant. Die barrierefreien Flächen in einem Flügel wird ein Reha-Zentrum für Kinder und Jugendliche mit Behinderung beziehen, mit rund 1.000 Quadratmetern Nutzfläche ist ein großzügiges Konzept möglich.

Auch das Interesse an den 35 Wohnungen ist groß – es gab dreimal so viele Anmeldungen. Mazgorzata und Mariola Moczułewska hatten Glück. Mit der kleinen Amelia leben die beiden Schwestern in einer modernen Maisonettewohnung. „Wohnraum ist knapp in Polen, und es ist wirklich schwer, etwas Passendes zu finden. Wir mussten zwar einen Teil finanzieren, aber dafür zahlen wir nur sehr wenig Miete. Der Standort ist toll, alles ist gut erreichbar, und ich finde besonders schön, dass wir zwei Ebenen haben. Davon habe ich immer geträumt“, sagt die junge Mutter.

Uratowanie dawnych koszar przed ruiną

Pracownicy budowlani starannie oczyścili czerwonawe cegły fasady dużego budynku. W niektórych miejscach użyto nowych elementów – ale widać to dopiero przy bliższych oględzinach. O historii miejsca przypomina wiele detali – zachowano np. kute pierścienie, do których niegdyś przypinano konie królewskiego regimentu huzarów.

Ten wielki kompleks w kształcie podkowy powstał w 1895 r. w dzisiejszej Oławie koło Wrocławia. Po wycofaniu się żołnierzy sowieckich stacjonujących w budynku został on pozostawiony sam sobie. Zbieracze złomu zajęli się metalowymi elementami. Najpierw rozebrali ogrodzenia, budki strażnicze i miejsca do spania. Z wnętrz zniknęły żeliwne żłoby i cała armatura. Również deski podłogowe, granitowe schody oraz drzwi szybko znalazły nowych właścicieli. Nie dało się zabrać tylko kamiennych kolumn. Dzięki temu nie zawaliły się stropy.

W 1992 r. konserwator zabytków objął teren ochroną. Jednak minęło jeszcze wiele lat w tym marazmie, zanim władze miasta zajęły się sprawą. „W ciągu ostatnich trzydziestu lat Polska przeszła wielkie zmiany. Chcemy chronić nasze dziedzictwo kulturowe. Rozwój miasta i odpowiednie mieszkania również są dla nas ważne”, mówi burmistrz Tomasz Frischmann.

Włodzimierz Kocon odpowiada za realizację programu budownictwa socjalnego w imieniu BGK. Program jest skierowany do ludzi zarabiających zbyt dużo, aby otrzymać mieszkanie socjalne, a jednocześnie za mało, by uzyskać większy kredyt. Pokrywają oni do 30% kosztów budowy i otrzymują w zamian mieszkanie z bardzo korzystną ceną wynajmu – często stanowiącą jedną czwartą standardowych kosztów. W razie wyprowadzki koszty są zwracane jak kaucja.

Na razie pojazdy budowlane z hałasem przemieszczają się po piaszczystym terenie kompleksu, ale wkrótce dogodny dostęp do tego miejsca zapewni brukowana ulica. Pod imponującymi sklepieniami znajdują się biura urzędu miasta i urzędu ds. opieki społecznej. Planowane są tereny zielone i przedszkole. Bezbarierowa przestrzeń jednego ze skrzydeł pomieści centrum rehabilitacji dla niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Instytucja zajmie ok. 1000 m kw. powierzchni.

Zainteresowanie 35 mieszkaniami także okazało się bardzo duże – było trzy razy więcej chętnych. Małgorzata i Mariola Moczułewskie miały szczęście. Siostry razem z małą Amelką zajęły nowoczesne dwupoziomowe mieszkanie. „W Polsce brakuje mieszkań i naprawdę trudno znaleźć coś odpowiedniego. Co prawda musiałyśmy częściowo sfinansować budowę, ale teraz płacimy bardzo niski czynsz. Lokalizacja jest doskonała, wszędzie jest blisko, a dwupoziomowość bardzo mi się podoba. Zawsze o tym marzyłam”, mówi młoda matka.